Steeds vaker zien wij de biodynamische wijnbouw bij een gedeelte van onze wijnmakers. Wat is dit nu precies en wat is het verschil met traditionele of biologische wijnbouw? In dit blog proberen wij dit op een simpele manier uit te leggen. Dit is niet makkelijk omdat het een vrij complexe wijze is van wijnbouw.

Biodynamisch is een samentrekking van het Griekse Bios wat Leven betekent en van Dynamis wat Energie betekent. De kwalificatie "Biodynamisch" betekent dus dat men werkt in overeenstemming met de energie (zon, planeten, water, zuurstof) die het leven schept en onderhoudt.

Dit principe wordt zowel methodisch en als een wetenschap toegepast. Het is erop gericht de gezondheid van bodem, druivenstok en de wijn te bevorderen. Het gebruik van originele "homeopathische" preparaten, ook genoemd attributen is hierbij één van de vele aspecten. Dit lichten wij in dit eerste blog over biodynamische wijnbouw voornamelijk uit.

De principes

Zowel in de biologische als in de biodynamische teelt is elk gebruik van chemische samengestelde stoffen verboden. Op dit gebied is er dus geen verschil. De biodynamie is eerder een aanvulling op de biologische wijnbouw.

Heel belangrijk in de biologische wijnbouw is de grondbewerking. Er wordt veel geploegd en er wordt gewone compost gebruikt, volgens de wijnboeren die de regels volgen van biodynamische wijnbouw is dit onvoldoende. Door de bewerking van de laatste decennia, veelal met pesticiden en herbiciden, is de grond te zeer aangetast en verzwakt, zodat er hulp nodig is om de kwaliteit van de bodem te verbeteren. Dit bereiken de wijnmakers met behulp van biodynamische preparaten.

Verder is niet alleen de grond van belang voor een goede teelt, maar de totaliteit van de atmosfeer speelt hierin een rol. De bioritmen hebben hun invloed op elke vorm van leven. In de biodynamie hecht men hieraan een bijzonder belang.

De biodynamie gaat dus uit van een totaalconcept van de wereld en van alle leven, van een wisselwerking tussen grond en atmosfeer. Zodoende wordt er ook gekeken naar de maanstand om te bepalen welke bewerking er moeten worden uitgevoerd of de wijnen gebotteld kunnen worden. In een volgend artikel zullen wij ingaan op de kosmische elementen, de invloed van de zon- en maanstand etc. binnen de biodynamische wijnbouw.

De biodynamische preparaten

Zonder organische materie aan de basis is elke biodynamische teelt onmogelijk. Compost en mest zijn de voornaamste bronnen voor de aanmaak van de organische basis (humus). Bij de biodynamische teelt neemt men er geen genoegen mee zomaar compost of mest te kiezen en ongecontroleerd te laten gisten. Dit gistingsproces is erg belangrijk en wordt op gang gebracht door bepaalde preparaten. Het doel hiervan is de humus op natuurlijke wijze zo te begeleiden dat het maximum aan rendement eruit gehaald wordt. De meeste van deze preparaten ondergaan een vrij langdurig gistingsproces onder de grond, dikwijls omhuld met organen of in horens van dieren. De basis ingrediënten voor de preparaten lopen uiteen van geconcentreerde koeienmest, ontlasting van aardwormen, sommige medische kruiden tot verschillende planten.

Het hele procédé om de preparaten te maken leidt tot een natuurlijke, uiterste concentratie van bacteriën, groeihormonen en enzymen.

Slechts minieme hoeveelheden van deze preparaten zijn nodig om de compost energie te geven. Er zijn wel een tiental preparaten met verschillende eigenschappen naargelang het beoogde doel. Denk daarbij aan een betere fotosynthese, chlorofylwerking, bij aanplantingen om de wortelontwikkeling te bevorderen etc. Het resultaat is een druif met een sterkere concentratie aan mineralen en oligo-elementen. Naast een verbetert effect op de gezondheid, heeft dit ook een rechtstreekse invloed op de aroma's, de structuur en de smaak van de wijn.

Eén van de meest gebruikte attributen voor de “dynamisering” van de grond draagt het nummer 500. Rudolf Steiner, grondlegger van de biodynamische teelt, heeft de verschillende preparaten de nummers gegeven. Dit preparaat wordt gemaakt in koehoorns die gevuld worden met koemest en dan de gedurende winter bewaard worden onder de grond. Bij het aanbreken van de lente worden de koehoorns opgegraven. Daarna wordt de stof koel en in het donker bewaard, tot het ogenblik aangebroken is voor de toepassing op de wijngaard. Dit preparaat is dermate geconcentreerd dat deze met water vermengd kan verstoven worden over de wijngaard.

Ook achter de vermenging met water zit een vastgestelde werkwijze. Het poeder wordt in een regenwater gegoten en dan wordt in grote snelheid eerst rechts rondgedraaid, tot men de bodem van de ton ziet en dan plots naar links. Zo creëert men orde gevolgd door chaos. Dit moet gedurende een uur voortgezet worden. Op deze wijze wordt ook het water nog eens extra gedynamiseerd. Daarop moet binnen het uur de inhoud verstoven worden over de wijngaard, om geen dynamiek verloren te laten gaan. Check hier een filmpje van Pierre-Henri Rougeot over deze techniek. Heeft dit alles effect? Bekijk deze foto van de wijngaarden van Domaine Rougeot.

Echter niet alleen de bodem is belangrijk. Zeker de atmosfeer, het kosmische is eveneens zeer belangrijk. De energie, licht en warmte, komt van zon en maan. Deze kosmische energie wordt door fotosynthese omgezet in "chemische energie". De vraag is of het sproeien van preparaten via de bodem of de atmosfeer (dus via de bladeren) wordt opgenomen. Wetenschappelijk onderzoek heeft uitgewezen dat de bladeren veel gemakkelijker deze elementen opnemen dan de wortels. Bespuiting is dus beter dan verwerking ervan in de meststoffen. Veel wijntelers gaan veel te veel uit van het effect van de bodem op de plant, terwijl juist de fotosynthese die inwerkt op de bladeren in grote mate verantwoordelijk is voor de plantenmaterie.

Geïnteresseerd geraakt in de wijnen die gemaakt worden volgens de principes van de biodynamische wijnbouw? Deze producenten van ons werken biodynamisch in de wijngaard en kelder: